|
Het militaire verleden van het Gentse Citadelpark
|
|
Een bezoek aan de binnenzijde van de nog bestaande bunker in het Citadelpark te Gent:
Deel 3: De restanten van de tweede oude kazemat, ten tijde van de Civiele Bescherming ook bij de bunker betrokken.
We vervolgen onze tocht aan de binnenkant van de bunker waar we bij de vorige reportage waren gestopt, namelijk achteraan in de ruimte bestempeld als Keuken bij de bunker zoals gebruikt door de Civiele Bescherming. |
| 18. De doorsteek tussen Keuken en oude kazemat van het Citadel. |
| Ten tijde dat de bunker door de Civiele Bescherming in gebruik werd genomen, anno 1947, onderging de bunker wel enkele grondige wijzigingen. De originele bedoeling was de betonnen bunker, in de lengte te vergroten en uit te breiden. Deze plannen zijn uiteindelijk nooit goedgekeurd, mee dan waarschijnlijk omwille van het bijhorende prijskaartje. Daarom werd allicht geopteerd voor een alternatief dat beter mogelijk moet geweest zijn, namelijk het verbinden van de bestaande bunker met de zeer kortbij in de ondergrond zittende kazemat eerder al besproken in deze reportagereeks als de kazemat die origineel onder het Chalet Suisse zat. |
Op de foto hiernaast van de keuken, zie je de doorsteek duidelijk achteraan de kamer, achter het keukengedeelte met de afwasbak en de boiler.
Men ziet ook achteraan nog een houten kast staan (links achteraan de foto). Dit kastenwerk verbergt nog een pomp voor de luchtcirculatie, in vorige reportage als §18.
Op de linker kant werd hier trouwens ook door middel van een diepe kast, een vroeger deurgat naar de huidige voorraadkamer dichtgemaakt.
Achteraan ziet men nog de kast met de stroomkasten om eventueel over te schakelen op de stroomgroep in de eerste kazemat voor de eigenlijke bunker (zie ook vorige reportage). |
|
 |
| Achteraan de keuken vindt men een uiterst merkwaardig breiwerk terug. Men heeft letterlijk met alle mogelijke middelen gepoogd de reeds bestaande betonnen basisbunker uit 1938 te linken aan de gekende, zeer kortbij in de ondergrond zittende kazemat die nog deel uitmaakt van de oude Citadel van Gent. Men vertrekt vanuit de keuken met een schuine gang (+/- 45°) in de richting van de kazemat. Hieronder een foto van deze gang in de twee richtingen. |
Leuk om te vermelden is dat men op de wand aan het begin van deze gang nog duidelijk kan zien tot waar het beton ooit werd verwijderd en tot waar de betonnen wand van de bunker ooit kwam en overgaat in achteraf met baksteen bijgebouwde gedeeltes.
De foto hiernaast geeft u ook duidelijk een beeld van de originele dikte van de betonnen wand van de bunker.
|
|
 |
| De foto hierboven links toont een iets ruimer beeld van de wirwar van gangen, hoeken en kanten die men heeft gecreëerd om beide structuren met elkaar zo degelijk mogelijk verbonden te krijgen. Ook op de grond is het een echte knoeiboel van kleine drempels omwille van verschillende niveau's tussen de structuren onderling. De rechter foto toont het vervolg van de het gangenstelsel. |
Op de foto hiernaast en rechtsboven ziet men duidelijk waar de beide structuren in elkaar overgaan. Men ziet hier duidelijk opnieuw de boogstructuur tevoorschijn komen van de oude kazemat. Daarnaast telt deze gangenstructuur nog enkele merkwaardige hoeken en kanten. Linksonder de vrij ruime hoek die leidt tot tegen de grote dubbele schouw (eenvoudig terug te vinden op het buitenterrein). Rechtsonder een merkwaardige uitsparing links achteraan de gang. |
|
 |
.JPG) |
 |
Ook de houten bak die u op de foto hierboven kunt zien, stamt nog uit de laatste periode dat de bunker werd gebruikt voor de tentoonstelling van het SMAK die ook deels plaats vond in de toen reeds leegstaande bunker.
Hieronder ziet u foto's van wat er zichtbaar is boven de valse plafonds van de bunker in dit merkwaardige breiwerk. De foto hieronder toont wat men te zien krijgt door boven de lokatie van de houten bak tussen origineel plafond (opgevangen door stalen profielen) en vals plafond te fotograferen in de richting van het booggewelf. Men ziet trouwens achteraan het vervolg van het booggewelf op de foto. Op de profielen kan men trouwens nog met moeite iets lezen dat origineel op de bestaande profielen heeft gestaan, ik meen te kunnen lezen "DUCREE 98". De firma Ducree was in die tijd allicht wel een leverancier van staal die heden onder die naam niet meer bestaat. Men vindt wel heden ten dage nog een firma terug "De Wever-Ducree", gespecialiseerd in gegalvaniseerde metalen sierverlichting. Mogelijks is er wel nog een vroegere link tussen beide firma's. |
.JPG) |
.JPG) |
.JPG) |
De foto's hierboven tonen enerzijds de lokatie waar we boven het plafond kijken en het zicht die men heeft naar binnen boven het plafond. Rechts is een detail van het plan van de Civiele bescherming op dezelfde lokatie. We kijken door het gewapend betonnen plafond dat hier beperkt werd opgengemaakt vanaf de kleine ventillatieschacht onderaan het plan en we kijken naar boven.
De ronde vorm die u achteraan de foto ziet is de gebogen betonvorm van de originele bunker uit 1938. Vergeet niet dat het plafond uit 3 meter dik beton bestaat. Rechts vermoedelijk nog verborgen achter een muurtje, bevindt zich de dubbele grootste schouw van de dubbele schouw die men bovengronds eenvoudig kan terugvinden.
Waarschijnlijk kijken we hier boven de |
|
 |
betonnen plaat die allicht deels ook rust op de metalen profielen die we al kunnen zien bij de eerste foto met de metalen profielen. De structuur is op dit gebied zeker nog niet volledig uitgeklaard.
Wel goed zichtbaar op deze laatste foto is dat hogerop de structuur is afgedekt met welfsels. Dit zou wel eens kunnen kloppen met een redenering ooit doorgekregen van Mr. Mineur. Die maakte de bedenking dat de stroomgroep in de eerste kazemat (juist achter het toegangstrappenstelsel zit) onmogelijk in zijn geheel is kunnen naar beneden gebracht worden om te monteren in die ruimte. Ofwel is die stroomgroep totaal gedemonteerd ooit in die ruimte binnengebracht en zelfs dan zijn er gegarandeerd nog gedeeltes die onmogelijk via de trappengallerij tot beneden kunnen geraakt zijn. Een meer logische denkpiste en allicht ook de juiste, is dat men ooit tussen beide kazematten alles heeft vrijgegraven tot op het niveau van de kazematten en de originele bunker. Daar heeft men dan allicht de kazemat achteraan opengemaakt (Beide kazematten waren in elk geval origineel ook van elkaar gescheiden maar lagen wel in elkaars verlengde). Via de gegraven put en geopende kazemat heeft men dan allicht de stroomgroep kunnen laten zakken om hem dan horizontaal in de kazematrestant naar binnen te schuiven. De kazemat met de stroomgroep is in elk geval niet meer volledig en veel korter dan ze origineel was. Dit zou er ook kunnen op wijzen dat ze deels is gesloopt en ingekort om de toegang tot de binnenkant zoals omschreven mogelijk te maken. Om dan de structuur daarna opnieuw te kunnen dichten heeft men allicht gebruik gemaakt van prefab-welfsels die u nu nog duidelijk kunt zien liggen op de foto hierboven. |
| 19. De bijgetrokken kazemat - De refter. |
In de uithoek van de gang vindt men een vrij grauwe schuifdeur terug met het woord "Eetzaal" erop. Achter deze deur krijgt men zicht op onderstaande ruimte. Men merkt meteen op opnieuw in een oude kazemat te zitten van het vroegere Citadel (boogstructuur van de bakstenen gewelven).
Midden in de kazemat bevindt zich heden een paneel dat de echte doorgang verbergt tot het tweede gedeelte van deze zelfde kazemat. Heden wordt dit deurgat volledig aan het zicht onttrokken door een resterend paneel (opnieuw net zoals de spots uit de tijd toen de bunker werd gebruikt als tentoonstellingsruimte voor het SMAK).
Achter de schuifdeur bevindt zich op de linker kant een diepe kast. De achterkant van deze kast moet praktisch tegen een kleine ventillatieschacht op de kop van deze kazemat gelegen, aangebouwd zijn. |
| 20. De bijgetrokken kazemat - De Slaapzaal. |
Achter het paneel bevindt zich de rest van de originele kazemat van het Citadel. Hieronder ziet u alvast een aantal foto's zoals de kazemat er uitzag anno 2004. Ten tijde van de Civiele bescherming werd deze ruimte gebruikt als slaapzaal. Er stonden een zevental stapelbedden opgesteld. Allicht deels door de baksteenstructuur die allicht wel vrij gevoelig is voor het binnensijpelen van water, is echter enkele jaren geleden het vals plafond in deze ruimte naar beneden gekomen. Men ziet reeds op de foto's van 2004 (Collectie Gents Stadsarchief) dat het plafond toen reeds hier en daar al bevestigings-problemen begon te krijgen. Nog iets meer naar onder ziet u dezelfde ruimte zoals deze heden terug te vinden is. Het vals plafond is ondertussen dus letterlijk naar beneden gekomen. Vandaar ook dat deze ruimte binnen de bunker, heden zeker wat als een verboden zone wordt bestempeld.
|
|
 |
| Uitzicht van de ruimte anno 2004 (foto's collectie Gents Stadsarchief) |
| Uitzicht van dezelfde ruimte zoals ze heden nog kan teruggevonden worden. |
Achteraan deze ruimte vindt men nog iets verbazend terug. Er zit namelijk nog een bijkomende nooduitgang voor de bunker, zo goed als zeker pas ontstaan ten tijde van de Civiele bescherming.
Hieronder kunt u trouwens twee foto's zien, gefotografeerd vanaf de achterkant in het bouwvallige gedeelte. Men ziet er duidelijk het originele bakstenen gewelf, ventillatiebuizen, elektriciteit,... allen, bevestigd boven het vals plafond tegen het originele baksteenwerk van het Citadel.
|
 |
 |
Er zijn echter in deze huidige vrij bouwvallige ruimte, nog wel wat merkwaardige dingen te bespeuren. Zo was Mr. Mineur reeds opgevallen dat de totale ruimte volgens hem te lang was om overeen te komen met de originele kazemat die hier ooit werd gebouwd. Als we de ruimte iets nauwkeuriger bekijken, merkt men inderdaad dat zelfs het originele bakstenen gewelf niet geheel authentiek meer is.
Men ziet duidelijk sporen van een verdwenen achterwand van de originele kazemat. Er werd duidelijk zichtbaar, een gedeelte van 4 a 5 meter kazemat bijgebouwd. Dit gedeelte bevat ook achteraan een nooduitgang, te bereiken via een kleiner deurtje boven een trapje met een achttal treden.
|
|
 |
| Hieronder een detailblik op het deurtje van de nooduitgang. Merkwaardig is ook de uitwerking boven het deurtje. Men moest wel zo iets uitwerken wou men ook nog hebben dat het deurtje open kon aan de bovenkant van het booggewelf. Wel merkwaardig is waarom er nog zoveel ruimte moest zijn boven het deurtje. Het lijkt alsof dit een overschot is van een structuur die vroeger al bestond. Mogelijks is dit misschien nog wel een restant van een vroegere toegang tot deze kazemat. We mogen ook niet vergeten dat de kazemat al gekend was ten tijde van het Chalet Suisse. Het werd ook intensief als schuilplaats gebruikt door de Duitse bezetter in de periode 1940-1944. |
| 21. De nooduitgang - klein tussensas. |
We zetten nu onze tocht verder voorbij dit merkwaardige deurtje. Ik wil wel opmerken dat het deurtje heden kan dichtgedaan worden door middel van enkele bouten. Deze bouten zijn aangebracht nadat de bunker al niet meer officieel in gebruik was. Er slopen namelijk in die periode nogal wat clochards omgekeerd binnen in de bunker via de nooduitgang om zo de nacht aldaar door te brengen.
Achter dit deurtje komen we opnieuw in een zeer klein kamertje, amper 2 meter op 2 meter groot. Achteraan dit kleine kamertje ziet men opnieuw een klein deurtje. Wel valt meteen op dat men opnieuw de veiligheid heeft ingebouwd dit deurtje, net als de paardedeuren, niet volledig tegen de grond te laten openen (opnieuw vrij typisch voor een nooduitgang.) |
|
 |
 |
 |
 |
 |
Voorbij het deurtje komt men in een volledig bakstenen structuur terecht. Opnieuw kan men zicht afvragen of dit nog iets te zien heeft met de vroegere originele toegangstrap naar de kazemat als schuilplaats. Het zal wel een raadsel blijven daar er echt weinig is terug te vinden over wat er ooit allemaal werd gewijzigd aan de structuren tijdens de Duitse bezetting.
Achter het deurtje komt men op een klein platform waarna een trap begint met opnieuw een achttal treden. Deze trap gaat daarna over in een loodrechte trap naar boven.
Daar is de nooduitgang afgesloten met een metalen deksel. |
|
 |
Het metalen deksel dat we hierboven zien, zijn we eveneens in de buitenreportage reeds tegengekomen. Leuk om te weten is dat dit deksel dus heden wel degelijk het uiterste punt is dat nog rechtstreeks verbonden is met de bunker vanaf het witte chalet.
Ik zou toch de mensen nog even dit willen meedelen. Het laatste stukje van de nood-uitgang is zeker niet voor gevoelige magen.
|
|
 |
Het is er heel vochtig en dat valt hier ook duidelijk te zien aan de massa kleine bewoners die men hier aantreft. Onder het putdeksel lijkt het wel te regenen. Alleen bij nader toezien blijken de regendruppels massa's op elkaar kruipende pissebedden te zijn die soms met trossen te gelijk naar beneden tuimelen.
Voila, bij deze zijn we bij de verste uitgang van de bunker toegekomen zoals deze heden nog terug te vinden is. Hopelijk bent u met deze reportage toch wat wijzer geworden over deze merkwaardige en toch voor velen vol mysteries zitten de structuur. |
Mocht iemand nog over bijkomende informatie beschikken van deze structuur, blijft dit steeds welkom als mogelijke aanvulling op deze pagina. Mail in dat geval gerust op onderstaande mailadres: info@bunkergordel.be
Graag had ik bij deze onderstaande diensten willen danken voor het mogelijk maken van deze reportage:
- Mr. Ghislain Mineur voor zijn zeer vlotte manier van samenwerken als het gaat over het beschikbaar stellen van materiaal en gedachtengoed, het ruilen van waardevolle documentatie.
- De Gentse Groendienst voor zijn vlotte medewerking.
- Het Gentse Stadsarchief voor het gebruik van ouder fotomateriaal over deze structuur.
|
|
